Wykonawcy już od dłuższego czasu muszą walczyć z bardzo trudnymi warunkami realizacji kontraktów publicznych. Szalejąca inflacja, a wcześniej pandemia COVID-19 oraz wybuch wojny na Ukrainie w znaczący sposób odbiły się na kosztach realizacji zamówień publicznych, jakie muszą ponosić przedsiębiorcy. Z pomocą wykonawcom miał przyjść rząd, ale zaproponowane rozwiązanie w postaci ustawy z dnia 15 września 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców nie zmienił sytuacji wykonawców, gdyż zaproponowane rozwiązania jedynie powielały te już istniejące w ustawie PZP.
Najskuteczniejszym zatem działaniem, jakie mogą podjąć wykonawcy ubiegający się
o udzielenie zamówienia publicznego, jest zadbanie, aby we wzorach umów znalazły się co najmniej satysfakcjonujący współczynnik waloryzacji.
Nie jest tajemnicą, że zamawiający publiczni często zastrzegają w umowie wskaźnik waloryzacji, który nie zrekompensuje wykonawcom strat finansowych związanych np. z postępującą inflacją. Wówczas szansą na ochronę interesów ekonomicznych wykonawców jest wniesienie odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej.
W jednej z ostatnich spraw, w których Kancelaria reprezentowała jednego z Klientów, zamawiający dla umowy, która miała być realizowana przez 72 miesiące, zastrzegł ten wskaźnik na poziomie „nie wyższym niż 10 proc. maksymalnego wynagrodzenia wykonawcy”. Dla wszystkich wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia jasne było, że taka wartość nie pokryje potencjalnych strat wynikających z bardzo wysokiego poziomu inflacji w Polsce. Aż trzech wykonawców zdecydowało się na wniesienie odwołania do KIO.
W połączonych sprawach KIO 2532/22, KIO 2536/22 oraz KIO 2544/22 Izba w pełni podzieliła zdanie odwołujących (w tym Klienta Kancelarii). W uzasadnieniu wskazano przede wszystkim, że w umowach, również tych zawieranych w reżimie ustawy PZP, niezwykle istotna jest równowaga kontraktowa stron, a jej wyrazem jest m.in. zastosowanie wskaźnika waloryzacji z uwzględnieniem sytuacji rynkowej oraz prognoz ekonomicznych w tym zakresie. W stanie faktycznym niniejszej sprawy Izba uznała za zasadne podniesienie wysokości wskaźnika waloryzacji z 10 proc. do 20 proc.
Rekomendacje TH
- Wszyscy wykonawcy i podwykonawcy biorący udział przy realizacji zamówień publicznych powinni zwracać szczególną uwagę na wysokość wskaźnika waloryzacji, którą proponują zamawiający publiczni w umowach.
- Należy pamiętać, że wysokość wskaźnika waloryzacji, która godzi w interesy ekonomiczne wykonawcy – można skutecznie zaskarżyć. Oczywistym jest jednak, że ostateczny wyrok KIO w tej sprawie zależeć będzie od wielu czynników, w tym m.in. od możliwości wykazania wpływu zaproponowanego wskaźnika na potencjalną stratę wykonawcy.
