24 lipca 2024 r. weszła w życie dyrektywa Rady UE w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw  w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Due Diligence Directive, CSDDD). Dyrektywa ta nawiązuje do wcześniejszych wytycznych ONZ i OECD. Jej celem jest skłonienie przedsiębiorstw do dochowania należytej staranności, tak by ich działalność biznesowa nie doprowadzała do degradacji środowiska oraz nie skutkowała ograniczeniem praw człowieka, w tym dostępu do czystej wody, powietrza i żywności. 

CSDDD nałoży obowiązki jedynie na duże podmioty gospodarcze, zatrudniające średnio ponad 500 pracowników, o przychodach netto ze sprzedaży w skali światowej przekraczających 150 mln euro. Dotyczy to zarówno podmiotów unijnych, jak i zagranicznych, osiągających takie przychody na terenie UE. Stanie się tak począwszy od 2026 r. Od 2028 r. krąg ten ma się poszerzyć, jednak CSDDD nadal nie będzie dotyczyła bezpośrednio małych i średnich przedsiębiorców. Natomiast te duże firmy będą odpowiadały za spełnienie wymagań w ramach tzn. łańcucha działalności – a więc również w odniesieniu do podmiotów zależnych i w inny sposób powiązanych stałą relacją biznesową. W praktyce, realizacja tych obowiązków wpłynie na kształt umów i będzie przejawiać się w zbieraniu oświadczeń, czy wykonywaniu własnych audytów – co od lat obserwujemy na przykład na gruncie stosowania RODO. 

Spośród konkretnych obowiązków nakładanych na przedsiębiorców przez CSDDD wyróżnić należy:

1. wdrożenie procedur skargowych umożliwiających złożenie skarg w przypadku uzasadnionych obaw dotyczących faktycznych lub potencjalnych negatywnych skutków w działalności przedsiębiorstw (art. 9 dyrektywy),
2. publikowanie na stronie internetowej przedsiębiorstwa sprawozdania rocznego w odniesieniu do kwestii objętych dyrektywą (art. 11 dyrektywy),
3. przyjęcie i realizację planu transformacji na rzecz łagodzenia zmian klimatycznych (art. 15 dyrektywy).

Za niedochowanie należytej staranności przedsiębiorstwa będą ponosiły odpowiedzialność administracyjną (kary pieniężne), a za spowodowane wskutek tego szkody – dyrektywa przyznaje środki ochrony prawnej dla poszkodowanych osób i innych przedsiębiorstw w postaci prawa do odszkodowania. Dzięki temu polscy przedsiębiorcy zyskują środki ochrony prawnej względem międzynarodowych korporacji, a także zapewniona zostanie harmonizacja przepisów unijnych (podobne regulacje funkcjonowały już np. we Francji). 

Jeśli chodzi o państwa członkowie, to utworzą one odpowiednie organy nadzorcze, uprawnione do prowadzenia postępowań wyjaśniających, inspekcji, wyznaczających terminy na działania naprawcze oraz ostatecznie – nakładania kar pieniężnych, a Komisja Europejska utworzy Europejską Sieć Organów Nadzorczych w celu koordynacji współpracy organów krajowych. Państwa członkowskie mają dwa lata na wdrożenie przepisów CSDDD do krajowego porządku prawnego.