25 września 2024 r. weszła w życie ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. o sygnalistach (Dz.U. z 2024, poz. 928), która ma na celu implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego I Rady (Ue) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (dalej: „Dyrektywa”), czyli ochronę tzw. sygnalistów, co istotne regulacje te odnoszą się również do zamówień publicznych.
W zakresie zamówień publicznych konieczne jest nie tylko – w kontekście wykonywania budżetu Unii – przeciwdziałanie i wykrywanie związanych z zamówieniami przypadków nadużyć finansowych i korupcji, ale również zajęcie się niewystarczająco skutecznym egzekwowaniem przepisów w dziedzinie zamówień publicznych przez krajowe instytucje zamawiające i podmioty zamawiające w związku z wykonaniem robót budowlanych, dostawą produktów lub świadczeniem usług. Przypadki naruszenia takich przepisów prowadzą do zakłóceń konkurencji, zwiększają koszty prowadzenia działalności gospodarczej, szkodzą interesom inwestorów i akcjonariuszy lub wspólników oraz, w ogólnym ujęciu, zmniejszają atrakcyjność inwestycyjną i przyczyniają się do powstawania nierównych szans dla przedsiębiorstw w Unii, co wpływa na prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego.
Dzięki wprowadzeniu odpowiednich regulacji zapewniających poufność i bezpieczeństwo sygnalistów, osoby, które widzą potencjalne nadużycia czy nieprawidłowości w prowadzonych postępowaniach powinny być bardziej skłonne do zgłaszania naruszeń prawa, co powinno wpłynąć pozytywnie na przygotowanie i prowadzenie postępowań w sposób przejrzysty oraz zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji.
Wymaga podkreślenia, że tak jak wskazano w projekcie ustawy odnosząc się do materii zamówień publicznych, ustawa w sposób szerszy niż Dyrektywa określa zakres przedmiotowy jej stosowania, obejmując nim również naruszenia odnoszące się do zamówień nieobjętych stosowaniem ustawy Prawo zamówień publicznych, w tym o wartości niższej niż 130 000 zł oraz zamówień wyłączonych na podstawie przepisów tej ustawy.
Należy również wskazać, że treść art. 5 ust. 2 ustawy o sygnalistach wyłącza stosowanie tej ustawy do naruszeń w zakresie zamówień w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa w rozumieniu art. 7 pkt. 36 ustawy Prawo zamówień publicznych, do których nie stosuje się tej ustawy, umów offsetowych oraz innych środków podejmowanych w celu ochrony podstawowych lub istotnych interesów bezpieczeństwa państwa na podstawie art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
